Veluwe Randmeer Mediagroep

In een speciale expositie vertelt Museum Het Pakhuis in Ermelo het verhaal van deze twee jonge onderduikers. In de coronatijd was er al een expositie over Bram en Eva, maar toen konden maar weinig belangstellenden naar de expositie toe. Nu liggen ook de originele brieven die de broer en zus gestuurd hebben in het museum, net als het poëziealbum van Eva.

Gewoon kind zijn

"Het is heel bijzonder dat we dit verhaal nu kunnen vertellen", zegt museumdirecteur Natalie Overkamp. "Ze geven een kinderlijk inzicht in hoe Ermelo er in de oorlog uit zag. En daarbij laten ze ook zien dat Bram en Eva kind konden zijn in de oorlog. Dat was ook de wens van de ouders van de kinderen, die in Leeuwarden ondergedoken zaten. Ze wilden niet dat de kinderen opgesloten zouden worden. Hier in Ermelo konden ze 'gewoon' kind zijn."

Pseudoniem 

Bram en Eva kregen onderdak en deden zich voor als Rotterdamse evacués. Daardoor konden ze in Ermelo 'gewoon' naar school en deden ze er van alles. "Dat schrijven ze ook in de brieven. Ze vertellen over poesje Joepje, schrijven over een bezoek aan het Bosbad en dat ze eekhoorns in de tuin hebben gezien", citeert Overkamp. "Ze hadden een relatief normale jeugd. Wel moesten ze een andere naam aannemen. In Ermelo heetten ze Linie en Jan de Wit. Niemand mocht namelijk weten dat ze Joods waren."

Met de brieven hielden ze hun ouders in Friesland op de hoogte. In de aanhef stond 'Lieve oom en tante'. "Dat was om te voorkomen dat wanneer ze ontdekt zouden worden, de Duitsers op zoek gingen naar of de kinderen, of de ouders", zegt Overkamp.

Verraden

Toch hield de tijd in Ermelo onverwachts op. "De kinderen zijn in februari 1943 door een Puttense Jodenjager verraden. In Kamp Westerbork hebben ze hun laatste brieven geschreven. Daarna zijn ze naar Auschwitz afgevoerd en vermoord." De ouders in Friesland werden door een speciale codezin op de hoogte gebracht van het nieuws dat hun kinderen waren opgepakt. Pas na de oorlog hoorden ze dat Eva en Bram waren gedood. "Ze hadden voor ogen om hun kinderen in veiligheid op de Veluwe te brengen, maar dat is niet gelukt." De ouders hebben de brieven die de kinderen hebben geschreven, verborgen op hun onderduikadres. Pas jaren later werden ze bij een verbouwing ontdekt.

Anne Frank

Donderdag is de speciale expositie over dit onderwerp geopend door Manja Pach, de grondlegger van Herinneringscentrum Kamp Westerbork. "Ik denk dat het goed is dat dit verhaal verteld blijft worden", zegt ze. "Dit verhaal, met al deze speciale en originele documenten, spreekt voor zichzelf. Daarnaast laat dit verhaal mededogen zien van mensen die bereid waren anderen te helpen. Dat vergeten we in deze polariserende tijd nog wel eens."

Volgens directeur Overkamp zijn de brieven een mooie persoonlijke bron uit die tijd. "We zijn bij de Anne Frank Stichting geweest en zij zeggen: 'Deze kinderen zijn echt jullie eigen Anne Frank. Dit is zó bijzonder'. Dat komt ook omdat we alle documenten hier in Ermelo hebben liggen. Dat maakt het een mooi en compleet plaatje."

De expositie is nog tot het najaar in Museum Het Pakhuis te zien.